Dubbele bindingen, vetzuren? De meeste mensen weten dat plantaardige oliën goed zijn voor onze huid. Maar waarom is dat zo? En waarom verschillen plantaardige oliën überhaupt en waarom is niet elke plantaardige olie geschikt voor elk huidtype? Ontdek hier hoe de samenstelling van plantaardige oliën hun werking beïnvloedt.
Plantaardige oliën zijn een van de belangrijkste ingrediënten bij het maken van zeep, crèmes en andere cosmetische producten. De zogenaamde plantaardige oliën zijn natuurlijke producten en komen meestal uit de zaden, pitten en vruchten van verschillende planten. De welbekende zonnebloemolie en olijfolie, die een paar jaar geleden een ware hausse beleefden, gelden daarom als plantaardige oliën. Deze oliën zijn vooral belangrijk voor crèmes en zepen, omdat de samenstelling van plantaardige oliën en hun verschillende eigenschappen ervoor zorgen dat ze de huid voeden en hydrateren en ook vergelijkbaar zijn met natuurlijke huidoliën.
Zowel bij het maken van zeep als bij het roeren van crèmes en andere cosmetica moet je er altijd voor zorgen dat je een uitgebalanceerde combinatie van plantaardige oliën gebruikt. Want niet alle oliën zijn hetzelfde. De samenstelling van plantaardige oliën kan sterk verschillen en daardoor verschillende effecten hebben op de huid. Plantaardige oliën hebben echter één ding gemeen: ze bestaan allemaal uit vetzuren, vitaminen, provitaminen en fytosterolen. Ze kunnen echter ook andere ingrediënten bevatten, die we hier buiten beschouwing kunnen laten.
Samenstelling van plantaardige oliën
Vanuit chemisch oogpunt worden plantaardige oliën triglyeriden genoemd, omdat er meestal drie vetzuren gebonden zijn aan de glycerolesters. Vetzuren zijn koolwaterstofzuren met een lange keten. Het verband tussen de bindingen in het molecuul is interessant: Ketens met een dubbele binding tussen de afzonderlijke koolstofatomen worden onverzadigde vetzuren genoemd. Enkelvoudige bindingen worden verzadigde vetzuren genoemd. Sommige vetzuren hebben meerdere dubbele bindingen, terwijl andere er maar één hebben. Als er maar één dubbele binding is, worden ze “enkelvoudig onverzadigde vetzuren” genoemd. Als het vetzuur daarentegen meerdere dubbele bindingen heeft, wordt het een “meervoudig onverzadigd vetzuur” genoemd. Veel vetzuren zijn onverzadigd en daarom oxideren ze sneller en worden ze sneller ranzig dan verzadigde vetzuren. Dit komt doordat de dubbele bindingen sneller splitsen bij contact met zuurstof.
De consistentie van vetzuren hangt af van de dubbele bindingen
De dubbele bindingen geven ons echter niet alleen informatie over de ranzigheid van een olie. Het is ook zo dat verzadigde vetzuren een hoger smeltpunt hebben dan onverzadigde vetzuren. Dit betekent dat verzadigde vetzuren meestal vast zijn bij kamertemperatuur, terwijl onverzadigde vetzuren vloeibaar zijn. Afhankelijk van de vetzuursamenstelling van een olie zijn plantaardige oliën dus vast, vloeibaar of “halfvast” bij kamertemperatuur. Voorbeelden zijn kokosolie, sheaboter en raapzaadolie, die allemaal een heel andere consistentie hebben bij kamertemperatuur.
Samenstelling van plantaardige oliën – De vetzuren van plantaardige oliën
De vetzuren in plantaardige oliën zijn voornamelijk laurinezuur, myristinezuur, palmitinezuur, oliezuur, stearinezuur, linolzuur, α-linoleenzuur en γ-linoleenzuur. Al deze vetzuren hebben verschillende ketenlengtes (aantal koolstofatomen) en ook een verschillend aantal enkelvoudige en dubbele bindingen. Dit maakt de vetzuren zo divers in hun eigenschappen. Elke plantaardige olie bestaat daarom uit een aantal van deze vetzuren in verschillende verhoudingen. Dit betekent dat de eigenschappen van de betreffende plantaardige olie ook variëren.
Welke eigenschappen hebben de vetzuren op de huid?
Samengevat kunnen deze eigenschappen worden toegeschreven aan de afzonderlijke vetzuren:
1.Oliezuur (enkelvoudig onverzadigd vetzuur met lange keten): Goede glijeigenschappen / smeerbaarheid, bevordert penetratie van actieve ingrediënten in de huidbarrière, laat de huid zacht aanvoelen. Plantaardige oliën met een hoog gehalte aan oliezuur: abrikozenpitolie, hazelnootolie, cameliazaadolie en andere.
2.Laurinezuur (verzadigd vetzuur met middellange keten): antimicrobieel, schimmeldodend, verkoelend, oliën met een hoog laurinezuurgehalte smeren gemakkelijk uit, geven een glad huidgevoel en zijn gemakkelijk aan te brengen. Plantaardige oliën met een hoog laurinezuurgehalte: Een goed voorbeeld is kokosolie.
3.Myristinezuur (verzadigd vetzuur met middellange keten): antimicrobieel en consistentiebevorderend, laat de huid zacht aanvoelen.
4.Palmitinezuur (verzadigd vetzuur met lange keten): Komt in grote hoeveelheden voor in talg van de menselijke huid. Naarmate de huid ouder wordt, neemt dit aandeel echter af. Daarom wordt de voorkeur gegeven aan oliën met een hoog gehalte aan palmitinezuur voor de rijpere huid. Oliën met een hoog gehalte aan palmitinezuur hebben een licht hydraterend effect en bieden consistentie. Let op: ze kunnen een licht comedogeen effect hebben. Plantaardige oliën met een hoog gehalte aan palmitinezuur: cacaoboter, duindoornpulpolie en andere.
5.Stearinezuur (verzadigd vetzuur met lange keten): Iedereen die wel eens crèmes heeft gemaakt, moet bekend zijn met dit vetzuur. Het wordt ook puur gebruikt als consistentiemiddel in crèmes en wordt gebruikt bij het maken van zeep om de zeep heel stevig te maken en een rijk, stabiel schuim te geven. Stearinezuur kan een film op de huid vormen die als een barrière werkt en het moeilijk maakt voor talg om weg te lopen. Het is daarom minder geschikt in crèmes voor de onzuivere huid. Plantaardige oliën met een hoog gehalte aan stearinezuur: Cacaoboter.
6.Linolzuur (dubbel onverzadigd vetzuur met lange keten): oliën rijk aan linolzuur worden vooral aanbevolen voor de gevoelige, geïrriteerde en droge huid. Ze hebben een minder vettig effect, zijn licht en worden goed verdragen. Oliën rijk aan linolzuur en γ-linoleenzuur worden zelfs aanbevolen voor de neurodermitische huid. Plantaardige oliën met een hoog linolzuurgehalte: teunisbloemolie, zonnebloemolie, walnootolie, saffloerolie, hennepolie en andere.
7. γ-Linoleenzuur (drievoudig onverzadigd vetzuur met lange keten): Werkt ontstekingsremmend, verzachtend, jeukstillend en regenererend. Plantaardige oliën met een hoog gehalte aan γ-linoleenzuur: Boragezaadolie.
8. α-linoleenzuur (drievoudig onverzadigd vetzuur met lange keten): Vooral populair bij de rijpere huid, omdat α-linoleenzuur de celregeneratie bevordert en de vorming van nieuwe cellen activeert. Heeft ook een ontstekingsremmende werking. Plantaardige oliën met een hoog gehalte aan α-linoleenzuur: hennepolie, wilde rozenolie, duindoornzaadolie en andere.
Wat zit er nog meer in plantaardige oliën
Naast de verschillende vetzuren bevatten plantaardige oliën ook verschillende hoeveelheden vitaminen. Een veel voorkomende vitamine is vitamine A of een voorloper ervan. Vitamine A heeft positieve eigenschappen omdat het de huid regenereert en zelfs de celdeling in zekere mate kan stimuleren. Plantaardige oliën die rijk zijn aan vitamine A zijn daarom zeer geschikt voor de rijpere huid.
Een hoog gehalte aan tocoferol is ook altijd positief. Tocoferol is een natuurlijke antioxidant die niet alleen onze huidcellen beschermt tegen schadelijke milieu-invloeden, maar ook voorkomt dat de olie snel ranzig wordt. Tarwekiemolie is bijzonder rijk aan tocoferol.
